گروه خبری دندانک
نویسنده: دکتر گلرخ ثریا، دندان‌پزشک زیبایی و ایمپلنت
اجازه کار دارید؟
سکانس اول
صفحات زرد، آگهی روزنامه‌های همشهری را در دست می‌گیرد، تند تند ورق می‌زند تا به آگهی «استخدام دندان‌پزشک» برسد. امروز روز شنبه است و این ستون پر و پیما‌ن‌تر از هر روز است. انگشتش را از همان بالا روی آگهی‌ها می‌کشد. باید آگهی‌هایی را پیدا کند که با توجه به پیش شماره‌شان، به منزلشان نزدیک باشد. بیشتر آگهی‌ها نوشته‌اند: «به دندان‌پزشک با پروانه مطب تهران نیازمندیم.» پس فقط باید به دنبال آگهی‌هایی باشد که فقط نوشته‌اند: «به یک دندان‌پزشک نیازمندیم.»
سکانس دوم
اینجا یکی از خیابان‌های جنوب شهر است. با پرس‌وجوی زیاد سرانجام محل مطب دندان‌پزشکی ذکر شده در آگهی را پیدا می کند. طبقه سوم یک آپارتمان فرسوده. هر چقدر به دنبال تابلوی مطب می‌گردد، خبری از تابلوی مطب با ذکر نام دندان‌پزشک نیست. فقط در یک تابلوی کوچک نوشته شده است: «دندان‌پزشکی». وقتی به در آپارتمان طبقه سوم می‌رسد، محلی را می‌بیند که فقط داشتن یک یونیت، خاطره مطب دندان‌پزشکی را در ذهن زنده می‌کند و دیگر هیچ... .
دندان‌پزشکان در جست‌و‌جوی کار
این روز‌ها ستون آگهی‌های استخدام دندان‌پزشک در روزنامه همشهری، مکانی برای یافتن محل کار برای دندان‌پزشک در مراحل مختلف کاری و تحصیلی به شمار می‌رود. البته برخی دندان‌پزشکان نیز به سفارش دوستان، آشنایان و استادان خود در مطب‌ها و درمانگاه‌ها مشغول به کار می‌شوند. دندان‌پزشکان در جست‌و‌جوی کار را می‌توان به گروه‌های زیر تقسیم کرد:
دانشجویان
این دانشجویان معمولا دوره‌های پره کلینیک را گذرانده‌اند و مشغول گذراندن دوره‌های کلینیک و کار روی بیماران هستند. معمولا این دانشجویان ترم هفتم رشته دندان‌پزشکی را سپری کرده‌اند. در میان این گروه از دانشجویان تعداد آقایان بیش از بانوان است. بسیاری از دانشجویان کارکردن در این مقطع زمانی را به دلیل نداشتن تجربه و علم کافی مناسب نمی‌دانند ولی برخی به دلایل اقتصادی و عده ای هم که به قول معروف «پر دل و جرات‌تر هستند» دل به دریا زده و به کار دندان‌پزشکی در خارج از محیط دانشگاه مشغول می‌شوند. ازنظر قانون، این دانشجویان اجازه کار کردن در محیط‌های بهداشتی – درمانی خارج از دانشگاه را ندارند، ولی این اتفاقی است که به دلایل گوناگون در جامعه ما می‌افتد.
در حال گذراندن طرح
معمولا هنگامی که طرح نیروهای انسانی دندان‌پزشکان آغاز می‌شود، یک پروانه موقت برای کارکردن در مرکز بهداشتی – درمانی محل خدمت به دندان‌پزشکان داده می‌شود. حقوق دندان‌پزشکان در حین گذراندن طرح، براساس ضریب محرومیت منطقه محل خدمت متغیر است و از حدود ۱۰۰ هزار تومان در شهر تهران تا ۳۵۰ هزار تومان در مناطق محروم متغیر است. البته در مناطق سه پنجم این حقوق اندکی افزایش می‌یابد. اگر دندان‌پزشکان تمایل داشته باشند به صورت تمام‌وقت طرح خود را در محل خدمت بگذرانند، این مبالغ اندکی افزایش خواهد یافت. حالت تصورش را بکنید که بسیاری از دندان‌پزشکان در این سنین متاهل هستند و وظیفه تامین مخارج یک خانواده برعهده آنهاست. چنین دستمزدی به هیچ وجه کفاف اداره زندگی آنها را نخواهد داد و همین دلیلی می‌شود که دندان‌پزشکان به‌دنبال کار در محلی به جز مراکز بهداشتی- درمانی محل خدمت خود باشند. از سوی دیگر، وظایف دندان‌پزشک در دوران طرح، پیشگیری‌های سطح اول بهداشتی، یعنی جرم‌گیری، پرکردن سطحی دندان و کشیدن دندان است. بنابراین باید در دوره طرح که از ۱۴ ماه تا دو سال متغیر است تمام فعالیت‌های دیگر دندان‌پزشکی مانند تراش پروتز ثابت، پروتز متحرک و اندو را ببوسند و کنار بگذارند، در حالی که اینها واحدهایی است که در دوران تحصیل آموخته‌اند و تبحر در آنها نیاز به تمرین دارد. علاقه بسیاری از دندان‌پزشکان به انجام این فعالیت‌ها دلیلی دیگر برای کارکردن در درمانگاه‌ها و مطب‌های دیگر در حال گذراندن طرح است، جالب است این دندان‌پزشکان نیز به دلیل نداشتن امتیاز کافی، اجازه کار در درمانگاه و مطب را ندارند.
پس از پایان طرح
بسیاری از دندان‌پزشکان دوره ۱۴ ماه تا دو ساله طرح خود را به پایان می‌رسانند و با جمع‌کردن حدود ۱۶۰ امتیاز البته اگر مناطق ۴۰ امتیازی را انتخاب کرده باشند به تهران و یا شهرهای بزرگ محل سکونت خود بازمی‌گردند. حال دیگر زمانی است که باید کار کرد ولی در این هنگام نیز، دندان‌پزشکان امتیاز ۳۶۰ را برای تاسیس مطب ندارند، بنابراین پروانه تاسیس مطب به آنها تعلق نمی‌گیرد. آگهی‌های استخدام بر داشتن پروانه مطب تاکید می‌کنند و بنابراین این دندان‌پزشکان جوان باید همچنان به جست‌و‌جوی خود برای یافتن محل کار مناسب ادامه دهند و این در حالی است که این دندان‌پزشکان توانایی‌های علمی لازم را پس از گذراندن دوره شش ساله تحصیلی در دانشگاه به دست آورده و با گذراندن دوران طرح نیروی انسانی، تجربه عملی مناسبی نیز کسب کرده‌اند.
دندان‌پزشکان در استخدام دندانسازان تجربی
اگر شما به‌عنوان یک دندان‌پزشک به چند محل مختلف سر بزنید که به دنبال دندان‌پزشک برای کارکردن در مطب یا درمانگاه می‌گردند، چندان خوشحال نخواهید شد. معمولا دندان‌پزشکان تجربی در این محل‌ها دندان‌پزشکان را استخدام می‌کنند، واقعیتی که قاعدتا باید برعکس آن اتفاق بیفتد! این دندان‌پزشکان تجربی در محل خود مشغول ساخت انواع پروتزهای متحرک کامل و پارسیل برای بیماران هستند و در کنار آن یونیتی را فراهم کرده‌اند تا یک دندان‌پزشک مشغول کار شود تا از یک سو فعالیت ایشان جنبه قانونی‌تر پیدا کند و از سوی دیگر در پایان روز، نیمی از درآمد دندان‌پزشکان به آنها تعلق پیدا کند. در حقیقت دندان‌پزشکان باید در پایان روز حقوق خود را از دندان‌پزشکان تجربی دریافت کنند. جالب‌تر اینکه دندان‌پزشکان در این محل‌ها، اجازه دست‌زدن به بیماران پروتز کامل و پارسیل را ندارند. این بیماران طبق قانون نانوشته این محل‌ها، فقط باید توسط دندانسازان تجربی معاینه و دست دندان مربوطه برایشان ساخته شود این در حالی است که دندان‌پزشکان شش سال از زندگی خود را در دانشگاه صرف آموختن علمی و عملی همین علوم کرده‌اند و بدون شک تبحر و دیدگاه علمی‌تری، نسبت به این دندان‌پزشکان تجربی دارند ولی این واقعیتی است که این روز‌ها در جامعه ما اتفاق می‌افتد. جالب‌تر اینکه این دندانسازان گاهی به امور دیگر دندان‌پزشکی مانند کشیدن دندان، پرکردن و درمان ریشه نیز مشغول می‌شوند، اموری که کاملا تخصصی بوده و نیاز به گذراندن واحدهای علمی و عملی گوناگون دارند.
قانون چه می‌گوید؟
این دندانسازان اجازه نصب تابلو به عنوان «مطب» را ندارند و فقط می‌توانند تابلو «دفتر کار» را در محل کار خود نصب کنند. وزارت بهداشت با فعالیت دندانسازان تجربی مخالف است اما براساس قانون مصوب سال ۶۶ دندان‌پزشکان تجربی که در آزمون وزارت بهداشت قبول شده‌اند، مجوز گرفته‌اند اما هم‌اکنون هیچ مجوز جدیدی برای دندانسازان تجربی صادر نمی‌شود. هرچند قانون حتی بد، باید اجرا شود ولی آیا وقت آن نرسیده است که به‌خاطر سلامت مردم هم شده قوانین پزشکی کشور یک بار مورد بازبینی قرار گیرد و با شرایط روز تغییر یابد؟
وقتی دندان‌پزشکان جوان استثمار می‌شوند
برخی از دندان‌پزشکان جوان بدون داشتن پروانه مطب، به دلایل اقتصادی و مالی، مجبور به کارکردن در درمانگاه‌ها و مراکز بهداشتی ـ درمانی می‌شوند. گاهی صاحبان این مراکز از همین نقطه ضعف برای استثمار دندان‌پزشکان جوان استفاده می‌کنند. روشی که چندی است باب شده است آن است که دندان‌پزشک جوان مدتی برای رییس مرکز درمانی کار می‌کند ولی هنگامی که زمان حساب و کتاب مالی از راه می‌رسد، مسئول مرکز به بهانه اینکه یکی از بیماران قصد شکایت از دندان‌پزشک جوان را دارد از پرداخت حقوق و دستمزد دندان‌پزشک جوان طفره می‌رود. در این شرایط دندان‌پزشک جوان که پروانه‌های لازم برای اشتغال به کار را ندارد، تنها راهی که برایش باقی می‌ماند، گذشتن از حقوق و دستمزد کارکردش است. هزینه‌ای که بنابر ادعای مسئول درمانگاه، صرف پرداختن به بیمار و شاکی به‌عنوان غرامت می‌شود. در این شرایط، دندان‌پزشک جوان ما نه تنها به حقوق خود دست نیافته است بلکه در ابتدای فعالیت حرفه‌ای دچار شکست و دلسردی می‌شود که می‌تواند بر شوق و شور او در ادامه فعالیت اثر بگذارد.
گاهی به قانون نگاه کن
نیم نگاهی به شرایط کاری دندان‌پزشکان جوان نشان می‌دهد، نیازهای شغلی دندان‌پزشکان جوان و آنچه در واقعیت رخ می‌دهد، نیاز به بازنگری در قانونهای جاری را دارد. می‌توان با بازنگری در قانونهای موجود، شرایط شغلی ویژه‌ای برای کارکردن این گروه از دندان‌پزشکان به‌وجود آورد تا از یک سو نیازهای تجربی و مالی این دندان‌پزشکان فراهم شود و از سوی دیگر آنها مجبور نشوند در شرایطی کار کنند که تمام مدت در هراس و نگرانی باشند و اعتبار حرفه‌ای و شغلی ایشان زیر سوال برود.
می‌توان درمانگاه‌های خیریه‌ای را به‌وجود آورد که این دندان‌پزشکان جوان مطابق با قانون در آنجا به فعالیت بپردازند و از یک سو نیاز مردم جامعه به خدمات دندان پزشکی با قیمت مناسب‌تر فراهم آید و از سوی دیگر بستری برای فعالیت این گروه از دندان‌پزشکان که تعدادشان کم نیز می‌باشد فراهم شود. در این مراکز دندان‌پزشکان می‌توانند با دریافت دستمزدهایی مناسب‌تر به درمان بیماران بپردازند و در عین حال تجارب لازم برای تاسیس مطب را تا زمان کامل‌شدن امتیاز خود، کسب کنند. راهکارهایی مانند این بسیارند و نیاز به یک هم‌اندیشی میان دندان‌پزشکان و مسئولان قانونی (قانون گذاران) دارد.